“Voortdurend beschikbaar zijn vind ik niet erg, het hoort erbij”.

Het coronavirus COVID-19 heeft momenteel grote invloed op onze levens. De overheid en tal van andere organisaties in Nederland zijn druk met het beheersen en bestrijden van deze crisis van ongekende omvang. In onze provincie spelen Veiligheidsregio Fryslân en de daarbij ondergebrachte GGD Fryslân hierin een belangrijke rol. Maar wat is die rol nou eigenlijk precies tijdens deze crisis? Ditmaal komt leider Team Bevolkingszorg Ronald Dijksterhuis aan het woord.

Toen begin maart de eerste gevallen van COVID-19 werden vastgesteld in onze provincie, is meteen opgeschaald naar de zogeheten GRIP 4-structuur. GRIP staat voor gecoördineerde regionale incidentenbestrijdingsprocedure. GRIP 4 wil zeggen dat de crisis gemeentegrens-overschrijdend is. Bij opschaling naar GRIP 4 wordt een regionaal beleidsteam (RBT) gevormd en krijgt de bestuursvoorzitter van de veiligheidsregio de leiding. In Fryslân is dat Sybrand Buma, de burgemeester van Leeuwarden. Binnen de GRIP-4-structuur is ook een multidisciplinair regionaal operationeel team (ROT) actief. Dat zorgt voor de operationele aansturing van de crisisorganisatie en er zijn verschillende hulpdiensten in vertegenwoordigd.

Vanaf het moment in de coronacrisis waarop naar GRIP 4 werd opgeschaald, is binnen de crisisstructuur van Veiligheidsregio Fryslân ook het Team Bevolkingszorg actief. “Daar waar het ROT vooral strategische afwegingen maakt, hebben wij een adviserende en vooral uitvoerende rol. Je kunt dus zeggen dat wij de handen en voeten van het ROT zijn”, omschrijft Ronald Dijksterhuis de rol van dit team. Dijksterhuis is een van de zes leiders Team Bevolkingszorg die op piketbasis bij Veiligheidsregio Fryslân werken. En net als veel andere crisisfunctionarissen combineert hij die functie met zijn dagelijkse werk, in zijn geval als gemeentesecretaris van de gemeente Dantumadiel.

Het Team Bevolkingszorg bestaat voornamelijk uit zogeheten hoofden taakorganisatie, elk met een eigen specialisme: communicatie, publieke zorg, omgevingszorg en ondersteuning. Daarnaast heeft Team Bevolkingszorg ook een eigen informatiemanager. Net als het ROT komt het Team Bevolkingszorg in de coronacrisis meerdere keren per week bij elkaar en werken ze volgens de BOB-structuur: beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming.

“Omdat iedereen binnen het team op piketbasis werkt, heb je steeds met andere collega’s te maken. Zij werken vaak een week achtereen, soms korter, in hun rol als crisisfunctionaris. Goede overdracht van informatie en werkzaamheden is daarom cruciaal. Hoewel we met al die verschillende expertgroepen bij elkaar een grote groep mensen vormen ken je vrijwel iedereen in meer of mindere mate, omdat we elkaar regelmatig treffen bij opleidingsdagen, oefeningen en trainingen”, aldus Ronald Dijksterhuis.

Ronald Dijksterhuis: “De acties die wij als Team Bevolkingszorg oppakken komen doorgaans vanuit het ROT en het RBT, via de algemeen commandant Bevolkingszorg. Daar heb ik dus ook het meeste contact mee. Gezien de duur is de huidige GRIP 4-situatie is natuurlijk wel bijzonder voor het Team Bevolkingszorg. Bij een ‘reguliere’, acute GRIP-situatie werken we vanuit het gemeentehuis van de gemeente waar de crisis zich voordoet en regelen we tal van zaken: van afzethekken, vervoer of opvang tot juridisch advies. Daarnaast doen we met het team aan scenario-denken: we denken na over hoe de crisis zich kan ontwikkelen en proberen daarop te anticiperen. De huidige GRIP 4-situatie is niet gemeente-gebonden, waardoor ons team nu voornamelijk bijeenkomt in het gebouw van de veiligheidsregio in Leeuwarden. De diverse taakorganisaties binnen het Team Bevolkingszorg doen niet alles zelf, waar nodig roepen we de hulp in van externe experts. Denk bijvoorbeeld aan juristen van een gemeente. In de coronacrisis zijn wij ook druk geweest met de nieuwe noodverordening die eind maart van kracht werd in de veiligheidsregio’s. Wij hebben niet alleen gecheckt of die goed in elkaar zat, maar er ook voor gezorgd dat deze tijdig en getekend bij de burgemeesters lag.”

Een andere belangrijke taak van het Team Bevolkingszorg is het beantwoorden van vragen die bij het informatieknooppunt binnenkomen. “Gemeenten en hun partners kunnen bij ons terecht voor informatie en wij halen op ons beurt ook veel informatie bij hen op, bijvoorbeeld over het algemene beeld en hoe het gaat met de handhaving van de noodverordening. De rol van de informatiemanager is in deze processen cruciaal. Dat geldt ook voor de afstemming met het landelijke coronacrisisteam. Veel van die informatie komt uit het landelijk crisismanagementsysteem LCMS. Mijn eerste vraag bij onze overleggen is dan ook aan de informatiemanager: ‘Kun je iets vertellen over het beeld?’ Ook via het RBT krijgen we informatie binnen. Dat is vaak ook ‘vers van de pers’ vanuit het landelijke Veiligheidsberaad, waar voorzitter Buma in zit.  Met goede en tijdige informatie proberen we zo zaken zoveel mogelijk voor te zijn.”

Omdat dit een langlopende crisis is waarin alle zes beschikbare leiders Team Bevolkingszorg om toerbeurten deze rol een weeklang vervullen, zou het kunnen voorkomen dat er meerdere crises tegelijkertijd zijn waarvoor Bevolkingszorg in actie moet komen. “Daarom werken we nu met een dubbel rooster: crisisfunctionarissen die op dat moment niet zijn ingeroosterd voor de coronacrisis kunnen dan het team in die andere crisis bemannen”, vertelt Dijksterhuis. “De meeste mensen die ervoor kiezen om zich naast hun dagelijkse werk als crisisfunctionaris in te zetten voor de veiligheidsregio doen dat met passie. Ze willen iets extra doen voor de maatschappij wat in het verlengde van hun werk ligt. Ze zijn goed voorbereid dankzij trainingen en oefeningen en vinden het ook interessant om in deze rol in actie te komen. Veel van hen werken bij gemeenten en zitten vaak ook in gemeentelijke coronateams. Ze zijn dus bij hun eigen gemeente én bij Veiligheidsregio Fryslân bezig met deze crisis. Die dubbele pet is geen probleem, zolang je het maar goed van elkaar weet te scheiden. En dat voortdurend beschikbaar moeten zijn? Ik vind dat niet erg, het hoort erbij.”

Dit is het tweede van drie artikelen over de crisisorganisatie van Veiligheidsregio Fryslân en GGD Fryslân. Eerder verscheen het interview met

operationeel leider van het ROT Henk Verbunt

Volgende keer: crisiscoördinator GROP-team bij GGD Fryslân Jeannette Provoost.