Weesperplein.

Schitterende betonnen kiosk uit 1925, een uniek gebouw in Amsterdam. Hij vormt een vreemd contrast met de herenhuizen aan de Sarphatistraat. De kiosk werd in 1970 gesloopt voor de metro.

Koepelkerk  Leidsebosje. Het gebouw was klaar in 1874 en werd  gesloopt in 1972.  Zo verdween een prachtig baken in de binnenstad. Het er naast liggende Persilhuis was al gesloopt om plaats te maken voor het Marriott hotel. Op de hoek met de Vondelstraat was het AMVJ zwembad. Veel oudere Amsterdammers hadden daar als kind zwemles en zullen zich nog de intense chloorlucht herinneren.

Weteringschans. De villa’s werden hier rond 1878 gebouwd. In de jaren 1960 werden ze afgebroken. In 1979 zagen de verbijsterde Amsterdammers twee ‘kantoorvilla’s’ verschijnen. De architect sprak over ‘een solo van 312 ramen’.

Het Station Weesperpoort. Het stond aan het Rhijnspoorplein, nu  de kruising Weesperstraat/Sarphatistraat. Het was van 1843 tot 1939 in gebruik. De functie werd overgenomen door de toen nieuwe Muiderpoort- en het Amstelstations. Op de overkapping staat 1839-1939 omdat in 1839 de eerste trein in Nederland reed, en wel van Amsterdam naar Haarlem.

Waterlooplein. Hier stond vanaf de jaren 1920 een consultatiebureau van de GGD. Het is een bijzonder ontwerp; een prachtig voorbeeld van een vorm van de Amsterdamse School en het sterke gevoel voor schoonheid van de gemeente in die periode. Het was grotendeels van hout en werd in de oorlog in houtkachels opgestookt.

De Amstel bij de Weesperzijde. Dit is een vreemd taartpuntig huizenblok. Het werd in 1969 gesloopt voor de aanleg van de Torontobrug. Op de hoek van de Gerard Doustraat staat de laatste oude taartpunt. Hoe zullen de kamers in de hoek zijn?

Ceintuurbaan bij de Amstel.  De St. Willibrorduskerk van P.H.J. Cuijpers. Hij werd voltooid in 1899 gesloopt in 1971. Met de ontkerkelijking verloor de stad veel monumentale kerken. Nu staat hier een verzorgingshuis met erachter een nietszeggend pleintje.

Nieuwmarkt. Hier stond sinds 1862 deze vishal. Hij was ruim 50 jaar in gebruik. In 1938 werd het gebouw gesloopt. Er achter zijn De Waag en de Zuiderkerk te zien. Een prachtig, haast middeleeuws beeld. In De Waag zat vroeger het Amsterdams Historisch Museum.

Plantage Middenlaan. In 1880 werd hier het Panoramagebouw geopend. Hier was bijvoorbeeld een panorama van ‘De slag bij Waterloo’ te zien. Het werd gesloopt in 1935 en er kwam een plantsoen. Een schitterend gebouw.

Museumplein. Deze Duitse bunker werd in 1952  opgeblazen. In de oorlog waren villa’s aan het plein in gebruik door hoge Duitse instanties. Ter verdediging bouwden de Duitsers een paar enorme bunkers die dus tot 7 jaar na de oorlog bleven staan. Op de achtergrond staat het Concertgebouw.

De Amstelveenseweg bij de uitgang van het Vondelpark. Hier was de eindhalte van de omnibus Leidseplein-Amstelveenseweg. Kort na de oorlog werd de fraaie uitspanning Schinkelhaven gesloopt. Nu lijkt dit haast een sprookjeshuis in vergelijking tot de huidige Amstelveenseweg.

Aan het Rokin. Het grootste middeleeuwse wonder in Nederland was het ‘Mirakel van Amsterdam’. Op de plek van het wonder kwam de steeds uitgebreide kapel van de Heilige Stede. In 1898 was het gebouw totaal versleten. Oudheidkundigen en architecten wilden het gebouw behouden, maar het Amsterdamse ‘antipapisme’ won. Het belangrijke gebouw werd in 1908 gesloopt. Nu zit hier de Amsterdam Dungeon, een toeristische attractie.

Hotel Polen werd in 1891 uitgebreid naar het Rokin naar plannen van architect Ed. Cuijpers. Het gebouw brandde af in 1977, waarbij meer dan 30 doden vielen. Aan het Damrak brandde de oude C&A af waardoor er aan beide straten sierlijke gebouwen plaatsmaakten voor nogal inwisselbare nieuwbouw.

Sloterdijk. De aanleg van Station Sloterdijk in 1956 veranderde het slaperige dijkdorpje helemaal. Een derde van het dorp werd gesloopt voor het stationsplein en de weg daarnaartoe. Sindsdien stopte de nieuwbouw niet en is Sloterdijk vooral een groot bedrijventerrein.

Amstel 1. Oorspronkelijk was het oude gebouw een jongensweeshuis uit 1890. Later werd het verhuurd aan de provincie die er krankzinnige vrouwen verpleegde. In 1978 werd het gesloopt om plaats te maken voor de Stopera uit 1986. Alle oude bebouwing van het oude Waterlooplein verdween, als een symbool van de moord op de veelal Joodse bevolking.

Ferdinand Bolstraat. Dit is de oude Rai, gebouwd in 1918 als noodgebouw. Het werd gesloopt in 1975. De Rolling Stones traden hier begin jaren ’70 op voor 20 duizend mensen. De moderne nieuwe RAI aan het Europaplein was al sinds 1961 in gebruik.

De foto’s zijn van de onvolprezen Beeldbank van het Amsterdamse Stadsarchief. Het zijn andere foto’s dan die in het boek.

Zie: Onno Boers, Afgebroken Amsterdam, 104 verdwenen gebouwen en stadsgezichten, Van Gennep Amsterdam 1984.