Landsmeer is een dorp en gemeente in de regio Waterland in de Nederlandse provincie Noord-Holland en ligt tussen de noordgrens van Amsterdam en Purmerend.

Als gehucht van kippenboeren en vissers staat Landsmeer als eerst in een document uit 1326. Het heette toen 'Lantsmaer'. Dit betekent 'langs het meer', want de nederzetting lag aan een meer: de Breek. Later is de naam van de nederzetting afwisselend gespeld als Lantsmer, Lantsmeer, Landsmer, Lansmer totdat het 'Landsmeer' werd. De nederzetting heeft zich door de eeuwen heen langs de Breek ontwikkeld.

Landsmeer behoorde tot 1731 tot de Heerlijkheid Waterland. Dit bestond uit zes hoofddorpen: Landsmeer, Ransdorp, Zunderdorp, Broek, Zuiderwoude en Schellingwoude. Deze zes dorpen waren sinds eeuwen verbonden in een gemeenschappelijke strijd tegen het water. De strijd tegen het water werd vaak verloren. Dijkdoorbraken en overstromingen vernielden met grote regelmaat wat was opgebouwd. Op 23 november 1619 werd de Unie van Waterland opgericht.

Sinds 1824 werd de gemeente doorsneden door het Noordhollands Kanaal: ten westen het dorp Landsmeer met het gemeentehuis, ten oosten Watergang. Ilpendam kende precies de omgekeerde situatie. Zetelend oostelijk van het kanaal telde het twee dorpen westelijk van het kanaal bij zijn grondgebied: Den Ilp en Purmerland.

Eierhandel

Ook het begin van de 20e eeuw is Landsmeer vooral gericht op de handel in eieren en kippen en tot 1930 was er sprake van toenemende welvaart. Vooral de eierhandel gaf veel werk, maar ook de handel in eenden en kippen waren belangrijk. In 1895 werkte ruim driekwart van de bevolking in de eierhandel. In 1932 sloeg ook in Landsmeer de crisis hard toe. Veel bedrijven kwamen in moeilijkheden vanwege de prijsverlaging van de eieren.

Forensen

Na de Tweede wereldoorlog werd in de noordoostelijke hoek van het dorp een wijk gebouwd voor personeel van scheepswerven in Amsterdam Noord, de Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij (N.D.S.M.) en de Amsterdamse Droogdok Maatschappij (A.D.M.). Hierdoor werd Landsmeer voor het eerst een forensendorp.

Tussen 1950 en 1970 werd Rusthuis De Keern gerealiseerd en gingen de voorbereidingen voor nieuwbouwprojecten voor woningen van start.

Annexatie Op 1 augustus 1966 is een deel van Landsmeer na een lange discussie geannexeerd; het nu ten zuiden van de ringweg A10 Noord gelegen gebied is bij de gemeente Amsterdam gevoegd.

Vanaf 1973 werd er gewerkt aan het recreatiegebied het Twiske, dat voor een deel in Landsmeer is gelegen. Dit recreatiegebied is een samenwerkingsverband van de provincie Noord-Holland en de gemeenten Amsterdam, Landsmeer, Oostzaan, Purmerend en Zaanstad.

In 1970 verrees de wijk 'Nieuwe Gouw' met duurdere huizen in de zuidoostelijke lob. Deze wijk wordt in de volksmond ook Havenzathe genoemd, naar de bouw- en exploitatiemaatschappij. Daarna kwam er ook in zuidwestelijke richting een nieuwe wijk bij, Luyendijk. Noordwestelijk liggen de sportvelden.

Landsmeer heeft een bloeiende middenstand en een aantal industriële bedrijven. Dertien procent van de beroepsbevolking vindt werk in de eigen gemeente.

Herindeling

Bij de gemeentelijke herindeling per 1 januari 1991 kwamen Den Ilp en Purmerland bij Landsmeer en werd Purmerend de naaste buur. Watergang ging met Ilpendam op in de nieuwe gemeente Waterland. Het kanaal, een territoriale grens, werd eindelijk ook de bestuurlijke grens.

De nieuwe gemeente Landsmeer telde in 1991 ruim tienduizend inwoners. Wie er binnenrijdt treft een lange smalle weg geflankeerd door een wegsloot waarover bruggetjes naar de afzonderlijke woningen leiden. Het oude patroon van de éne weg met lintbebouwing, uit de tijd dat moerassig land woningbouw bemoeilijkt, is nog duidelijk herkenbaar.

Zie ook: