Zorg om jongeren met studiefinanciering en schuld

Er zijn momenteel 136 huishoudens in de gemeente Steenwijkerland die Schuldhulpverlening (SHV) krijgen, omdat ze in een problematische schuldsituatie zitten.

Dat zijn 26 gezinnen méér dan in maart van dit jaar. Die toename lijkt grotendeels het effect van de coronacrisis. Vooral het aantal jongeren dat studiefinanciering maar óók schulden heeft, is met 38 opvallend hoog.

Wethouder Trijn Jongman zegt ‘toch wel geschokt’ te zijn door de recente cijfers. Ze vindt vooral de groep van 38 jongeren met studiefinanciering én schulden zorgelijk. ‘Dat je op zo’n jonge leeftijd al met schulden zit, wat betekent dat voor je toekomst? Wat voor basis heb je dan?’ Jongman realiseert zich dat deze groep het afgelopen kwartaal te kampen had met een sterke terugval in inkomsten. ‘Veel studenten werken in de horeca, die waren door de crisis plotsklaps hun baantje kwijt. Je inkomen weg, maar je uitgaven blijven gelijk. Het bestedingspatroon van de jeugd is ook hoog, de sociale druk is groot; je moet een laptop, smartphone, internet, de juiste kleding hebben.’

Toch wil de wethouder de toename van jongeren met een opgebouwde schuld niet volledig toeschrijven aan de effecten van corona. ‘We moeten jongeren ook beter leren omgaan met geld. Budgetbeheer is een belangrijk instrument om jongeren bewuster te maken van hun leefstijl, inkomsten- en uitgavenstroom, en van de gevolgen van geld lenen.’ Ze tipt: ‘Maak eens een kasboekje, dan zie je dat het hard gaat als je elke dag buitenshuis een broodje en een flesje drinken koopt.’

Vorig jaar is op de RSG in Steenwijk al een pilot gestart met budgetbeheer. ‘Dat pakt heel positief uit en vormt straks onderdeel van het standaard lesprogramma.’ Maar het probleem kan ook dieper zitten: ‘Komen jongeren niet uit met hun studiefinanciering omdat de huur te hoog is, en moeten ze zich daarom in de schulden steken? Als dat zo is, hoe doorbreken we dat dan? En welke rol kan de gemeente daarin spelen?’

Trijn Jongman: ‘We praten vaak over dossiers. Maar bedenk goed: achter 136 dossiers zitten mensen en gezinnen met een verhaal.’ De hamvraag is feitelijk: Hoe bereik je mensen vóórdat ze in de schuldhulp of onder bewindvoering komen? ‘De gemeente wil op een laagdrempelige manier en vroegtijdig kunnen ingrijpen, al op het moment dat burgers beginnende schulden hebben en hierdoor in de problemen dreigen te raken.’

Dat kan met de wijziging Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs): die stelt schuldhulpverleners en schuldeisers (zoals woningcorporaties en energiebedrijven) in staat om gegevens – ook zonder toestemming van de burger – uit te wisselen. Op basis van die signalen kan de gemeente iemand al in een vroeg stadium schuldhulpverlening aanbieden. ‘Ook vóór de coronacrisis had dit onze bijzondere aandacht al. Eerder hulp bieden kan erger voorkomen en we zien nu dat mensen met schulden zich vaak pas melden als het (veel) te laat is. We moeten dus veel meer inzetten op dat stuk preventie. Duidelijk maken: meld je, als je het lastig vindt om je financiën op orde te krijgen. Het is geen schande om om hulp te vragen.’

Het nieuwe wetsvoorstel maakt ook mogelijk dat mensen met problematische schulden eerder van hun schuldenbewind af zijn; dit is een ingrijpende maatregel omdat een bewindvoerder de financiën beheert. Gemeenten kunnen de rechter straks al na drie maanden adviseren om deze maatregel te beëindigen en burgers beter te ondersteunen met lichtere vormen van hulp. ‘Het wetsvoorstel zorgt dat schuldenbewind alleen nog voor een bepaalde tijd wordt ingesteld en niet langer dan noodzakelijk loopt. Als gemeente krijgen we zo ook meer regie en kunnen we onze rol bij schuldhulpverlening beter vervullen.’