Bij de herinrichting van de Tolsteegbarrière zijn restanten van de 16e-eeuwse Tolsteegpoort gevonden.

Het zijn funderingen van de stadspoort die tussen 1557 en 1559 werd gebouwd en deel uitmaakte van de modernisering van de 13e-eeuwse stadsverdediging.

De Tolsteegpoort was één van de vier middeleeuwse toegangspoorten van de stad die werden gebouwd kort na de aanleg van de stadsbuitengracht in 1122. De Tolsteegpoort bestond oorspronkelijk uit een dubbele poort van vierkante tufstenen torens, twee bruggen en een waterpoort voor de scheepsvaart. In de 13

eeuw werd deze poort vervangen door een eveneens dubbele, bakstenen poort met imposante ronde torens.

In de zestiende eeuw werd de stadsverdediging in opdracht van keizer Karel V opnieuw gemoderniseerd. Daarvoor werd de middeleeuwse Tolsteegpoort en bijbehorende brug­gen gesloopt en vervangen door een muur met daarachter een stevige aarden wal. In het midden van de muur werd een nieuwe poort geplaatst met een (deels) natuurstenen gevel. In 1842 werd de Utrechtse stadsverdediging gesloopt om ruimte te maken voor de aanleg van het Zocherpark. Ook de Tolsteegpoort is toen afgebroken.

Het is niet de eerste keer dat restanten van de Tolsteegpoort zijn blootgelegd. Tijdens verschillende werkzaamheden de afgelopen jaren hebben archeologen en bouwhistorici van de gemeente Utrecht diverse restanten van de Tolsteegpoort kunnen onderzoeken. Hierdoor is er steeds meer bekend geworden over de geschiedenis van de Utrechtse stadsverdediging.

De plattegrond van de 13

-eeuwse stadspoort kon op basis van archeologische informatie worden afgebeeld in de bestrating. Bij de herinrichting wordt deze markering teruggeplaatst. In het Centraal Museum is t/m 17 januari 2021 een expositie te zien over de geschiedenis van de Utrechtse stadsverdediging.

De restanten van de 16

-eeuwse poort zijn onderzocht en gedocumenteerd. De komende maanden worden ze verder onderzocht. De restanten hebben een rijksmonumentstatus en blijven daarom in de bodem behouden.

Een archeoloog van de gemeente Utrecht documenteert de restanten van de Tolsteegpoort uit de 16e eeuw die zijn blootgelegd tijdens de herinrichting van de Tolsteegbarrière. Foto’s: Wessel Spoelder

De 16

-eeuwse Tolsteegpoort afgebeeld op de huidige

Tolsteegbarrière. Animatie: Erfgoed gemeente Utrecht.